درمان بیماری کولیت با طب سنتی - ساری فان

نویسنده: دکتر مهدی اسحاقی (محقق طب سنتی)

تعریف کولیت:

کولیت در کلمه یعنی التهاب کولون که اصطلاحی از طب غربی است و به معنای ملتهب شدن سلول های روده بزرگ می باشد.

برای اثبات وجود این بیماری از آزمایش کولونوسکوپی استفاده می نمایند (وارد کردن کولونوسکوپ از معقد بیمار و مشاهده کل کولون با دوربین)

حالت های مختلفی برای بیماری کولیت وجود دارد مثلاً در حالت تشخیص پانکولیت، کل کولون (عرضی، صعودی و نزولی) درگیر بیماری و ملتهب شده است و یا در حالت اولسراتیوکولیت، التهاب همراه با خونریزی می باشد.

در طب غربی، کولیت با علائم مختلفی شناسایی می شود: گاهی با اسهال، گاهی با یبوست یا خونریزی یا مجموع این علائم.

در طب غربی آنچه تحت اسم کولیت شناخته می شود با نام قولنج روده در طب سنتی شناخته شده است. قولنج خود را با علائمی چون اسهال، کف، بلغم یا دفع خون نشان می دهد یا ترکیبی از این علائم ولی باید توجه داشت در طب سنتی کولیت با علائم یبوست تعریف نشده است ولی در طب غربی چنین علامتی یعنی کولیت بدون اسهال هم ذکر شده است.

در واقع می توان گفت بیماری کولیت سابقه تاریخی هم دارد و این بیماری همان است که شیخ الرئیس ابوعلی سینای بزرگ را گرفتار خود کرده و به دلیل دفع خون، ضعف مفرط بدن و عدم درمان بدلیل شرایط خاص باعث مرگ ایشان شد.

کولیت از منظر طب سنتی

- از دیدگاه طب سنتی غلبه دو خلط یا دو مزاج که تقریباً ضد همدیگر هستند یعنی صفرا و بلغم عامل بیماری کولیت می باشد (یعنی غلبه دو خلط گرم و خشک و سرد و تر). به همین خاطر این بیماری، یک بیماری صعب العلاج معرفی شده است. به این خاطر که اگر برای بیمار داروهای ضد بلغم تجویز کنیم حال وی بدتر خواهد شد و اگر از داروهای ضد صفرا تجویز کنیم باز مدتی حال بیمار بهبود یافته و سپس حال او بدتر خواهد شد. در واقع در هر دو حالت ممکن است مدتی حال بیمار رو به بهبودی برود ولی پس از مدتی استفاده، دیگر پاسخگو نیست!

- از دیدگاه طب سنتی، دلیل اولیه کولیت، اضافه شدن مزاج منفعله ای خشکی به روده است یعنی روده با خشکی روبرو می شود. هر چند در برخی بیماران ممکن است این مزاج منفعله ای خشکی ناشی از سودا باشد ولی در بیشتر موارد ناشی از صفراست.

- پاسخ بدن نسبت به این خشکی روده، ایجاد رطوبت و فراوری بلغم است. پس همزمان هم خشکی داریم هم بلغم!

- نکته قابل توجه این است که اگر چه در طب غربی درمانی برای این بیماری وجود ندارد ولی خوشبختانه در طب سنتی بین شش ماه تا یک و نیم سال درمانی قطعی برای کولیت وجود خواهد داشت. در واقع 6 ماه الی 1 سال و نیم طول می کشد تا این خشکی روده ها به نرمی تبدیل شده و بدن از فراوری بلغم دست بردارد و شرایط روده ها به حالت طبیعی خود که گرم و تری است برشود. بهتر است بگوییم طب غربی این بیماری را جزء بیماری های لاعلاج طبقه بندی می کند در حالی که طب سنتی معتقد است کولیت از بیماری های صعب العلاج است و با اندکی صبر و شکیبایی و پیروی از دستورات پزشک متخصص طب سنتی، انشاء الله می توان به بهبودی کامل و صد در صد دست یافت!

به طور کلی می توان گفت طب غربی با دید جزء نگری که دارد دلیل بیماری را تشخیص نداده و بنابراین بلافاصله پس از مشاهده علائم التهاب داروهای ضد التهاب چون سولفالازین، اساکول، کورتون و... برای تسکین بیماری تجویز می کند و این موضوع باعث می شود که علائم بیماری بدون تشخیص صحیح فقط سرکوب شود. با کمال تأسف باید گفت که کولیت از حدود 10 سال به بالا خطر ابتلا به سرطان روده را در بیماران افزایش می دهد. در طب غربی تا وقتی از داروهای استروئیدی و غیر استروئیدی استفاده می شود حال بیمار خوب است ولی بیشتراً حملات عودنماینده بیماری مشاهده می شود، دلیل آن است که مزاج بیمار با توجه به فصل و غذا تغییر می کند.

- در درمان سنتی تمرکز روی به تعادل کشاندن مزاج روده می باشد و خشکی روده را به مرور رفع می کند. در طی درمان سنتی هم ممکن است طی دو الی سه هفته علائم بیماری عود کرده و بعد رفع شود ولی باید همچنان به ادامه درمان پرداخت. در ابتدا، حملات عودنماینده بیماری با فاصله کمتر از هم رخ می دهد به مرور با رسیدن حالت تعادل روده ها به انتهای درمان نزدیک می شویم و حملات قطع می شود.

- یکی از اصول درمان قطعی بیماری کولیت، به تعادل کشاندن کبد است. چون کبد یک عضو رئیسه بدن بوده که در واقع خادم الرئیسه آن روده می باشد. یعنی کبد اعمال خود را به واسطه روده انجام می دهد. پس وقتی علائم خشکی روده ایجاد می شود باید به کبد برسیم.

- در واقع باید گفت در دیدگاه طب سنتی دلیل التهاب را شناسایی کرده و آن را از بین می بریم. در نتیجه در درمان کولیت باید مزاج کبد به تعادل کشانده شود و به تعادل رساندن کبد، به تعادل رساندن روده را بدنبال دارد.

- همان طور که اشاره شد دلیل التهاب از خشکی و صفراست. چون بیماران با درجات مختلف از خشکی و صفرا در کبد و روده وجود دارند، در نتیجه یک دستورالعمل ثابت برای درمان کولیت وجود ندارد و باید گفت درمان آن قائم به فرد می باشد.

- در واقع یک پزشک سنتی با توجه به اینکه با چه درجه ای از گرمی و چه درجه ای از خشکی در کبد و روده بیمار روبرو است چیدمان درمان را انتخاب می کند تا به تعادل کبد و روده برسد.

- از دیدگاه طب سنتی دو مرحله برای درمان کولیت وجود دارد:

- اولین درمان و ساده ترین درمان، درمان های پیشگیرانه و نگه دارنده هستند که مهم ترین آن اصلاح تغذیه بیمار است. در واقع باید بیمار را از خوردن غذاها و خوراکی های بلغم زا و خشکی زا منع کنیم و آن ها را از رژیم غذای آنها حذف نمائیم.

خوراکی هایی چون ماست، دوغ و میوه هایی چون گرمک و هندوانه و غذاهایی چون بادمجان، سیر، سس، ترشی، فلفل، دارچین و زنجبیل و بعلاوه قورمه سبزی، آش رشته و خورش لپه از جمله مواردی هستند که در ابتدای امر از رژیم غذایی بیمار حذف می شوند.

ساده ترین داروهایی که در این مرحله استفاده می شود خاکشیر و بارهنگ و شوید هستند که هر کدام به شیوه های زیر تمصرف می گردند:

خاکشیر: خاکشیر با آب جوش از برترین درمانگران کولیت هستند. اگر بیمار از اسهال شدید و از دفع کف و بلغم شکایت دارد بهتر است از خاکشیر بو داده با آب جوش استفاده کند. (اندازه مصرف آن با توجه به سن و وزن بیمار متفاوت ولی عموماً 2- 3 قاشق غذاخوری خاکشیر با آب جوش به مدت روزی 1- 2 بار)

بارهنگ: بارهنگ هم 1- 3 بار در روز مورد مصرف قرار می گیرد که بسته به شرایط بیمار به خصوص بیمارانی که با دفع کف و بلغم و خون روبرو هستند دفعات مصرف بارهنگ را افزایش می دهیم. (3- 5 بار و هر بار یک قاشق غذاخوری با آب جوش استفاده می شود.) در این حالت هم اگر بیمار از اسهال رنج می برد بهتر است از بارهنگ بو داده با آب جوش به مدت 3- 5 بار در روز استفاده شود.

شوید: سه قاشق غذاخوری شوید را با دو لیوان آب می جوشانیم تا یک لیوان بماند، سپس آن را صاف کرده و آب شوید حاصل با عسل شیرین می شود. در مواقع اسهال، دل پیچه و حالت تهوع همراه با بارهنگ و خاکشیر در طول روز مصرف می شود (1- 5 بار در روز)

بقیه درمان ها با توجه به مزاج بیمار پایه گذاری می شود و جوشانده های مختلفی تجویز می شود که بر مبنای درجه خشکی بیمار و یا بلغم آن است.

باور نمی کنید؟؟!!

به چند نمونه سند علمی زیر توجه کنید و باور کنید....

آقای باقر زاده - 34 ساله- شماره پفراینده: 3719 مزاج اولیه: صفرای دور نشین و سودای زیر نشین به اضافه سردی معده - تاریخ اولین مراجعه: 3 /5/ 89 تشخیص قوی فوق تخصص گوارش: کولیت خونریزی دهنده 10 سال تحت درمان طب غربی و مصرف داروهای ضد التهاب، یک سال و نیم تحت درمان طب سنتی و در تاریخ 12 / 90 بدون مصرف هیچگونه داروی شیمیایی و گیاهی به درمان کامل دست یافت.

خانم کشاورز - 35 ساله - شماره پفراینده : 4359 مزاج اولیه: بلغم دور نشین و درگیری کل دستگاه گوارش در پایه صفرا - تاریخ اولین مراجعه: 11/ 7/ 89 تشخیص فوق تخصص گوارش: کولیت- علائم بیماری: دفع 6 بار همراه با کف و بلغم، اسهال و دل پیچه - 12 سال تحت درمان طب غربی و مصرف داروهای ضد التهاب، تحت درمان طب سنتی قرار گرفته و در تاریخ 7/ 9/ 89 که آخرین مراجعه بیمار بوده علائم کاملاً رفع شده و دفع کف و بلغم ندارد.

* نکته جالب اینجاست که این بیمار با توجه به اینکه داروهای گیاهی را هم درست و به موقع مصرف نمی کرده، طی دو ماه به بهبودی کامل دست یافته است!!

- آقای قربانی - 54 ساله- شماره پفراینده: 4595 مزاج اولیه: صفرای تره ای به نفع خشکی کبد- تاریخ اولین مراجعه: 23/ 8/ 89 تشخیص فوق تخصص گوارش: کولیت- علائم بیماری: دفع 4- 5 بار کف و بلغم و دل پیچه به همراه درد سمت چپ و راست روده، 5 سال تحت درمان طب غربی بوده و از داروهای ضد التهاب استفاده می کرده است - فرایند پیشرفت درمان بصورت زیر بوده است:

10/ 89 = 3 بار دفع

12/ 89 = دفع کف و بلغم به هفته ای یکبار تقلیل یافت.

سال 90= دفع خیلی کم، روزی 1- 3 بار

10/ 90 = دفع کف بلغم نداشته و بهبودی کامل!!!

- خانم باقر زاده - 41 ساله- شماره پفراینده: 142 مزاج اولیه: زیر نشین سودای منتشر از خلط صفرا - تاریخ اولین مراجعه: 25/ 5/ 91 تشخیص فوق تخصص گوارش و کولونوسکوپی: کولیت خونریزی دهنده (IBS، کولیت گرید 2) - 7 سال تحت درمان طب غربی و استفاده از داروهای ضد التهاب مزالازین، سلسپت، مترونیدازول، آساکول و... به اندازه زیاد - در حال حاضر تحت درمان طب سنتی قرار گرفته و در مرحله ای است که داروهای شیمیایی قطع شده و بیماری تحت کنترل می باشد.

منبع مقاله: فصلنامه طبیب سبز شماره 2، تابستان 1392

/م

منبع: راسخون