خبرنگاران 5 راهکار برای 6 چالش سال پایانی دولت روحانی - ساری فان

روزنامه ایران در یادداشتی به قلم امرالله امینی، عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی، آورده است: عمر دولت روحانی تا یکسال دیگر به پایان می رسد؛ اما نزدیک شدن به ماه های پایانی فعالیت کابینه دولت دوازدهم با چالش های متعددی روبه رو است که مهم ترین آن در مقطع فعلی نظام تولید، تحریم و شیوع ویروس کرونا است؛ البته موارد دیگری هم وجود دارد که باعث می گردد دولت روحانی دست به گریبان آن باشد. این چالش ها در ادامه می آید:

اصلی ترین چالش در این دولت بر می گردد به نظام تولید و اینکه رشد تولید ناخالص داخلی منفی است و منفی بودن رشد نشانگر این است که سرمایه گذاری کم و بازدهی سرمایه گذاری و تولید کم می گردد؛ این موارد به صورت زنجیروار گسترش پیدا می کند، چرا که تولیدی نیست که سرمایه گذاری گردد و سرمایه گذاری نیست که از آن تولید صورت گیرد.

مسأله بعدی حجم نقدینگی بالا است که عمدتاً مربوط به کسری بودجه دولت است، بخشی از بودجه دولت به مالیات ها منتهی می گردد و مالیات ها نیز بر می گردد به تولید که اکنون هم کاهش تولید را تجربه می کنیم. در نهایت باید گفت افزایش نقدینگی و کسری بودجه به تورم می انجامد چرا که دولت مجبور می گردد بخشی از نقدینگی خود را از طریق استقراض حل نماید و این امر مشکل ساز است.

مشکل بعدی مربوط به اقتصاد خارجی است که در دو مقوله صادرات و واردات با آن روبه روهستیم. در مقطع فعلی نمی توانیم صادرات به نحو مطلوبی انجام دهیم و در زمینه واردات هم به خاطر آنکه گشایش اعتبار از بانک ها غیرممکن شده دولت را با چالش روبرو می کند.

مسأله دیگری که دولت در یکسال پایانی خود با آن روبرو است مسائل داخلی و تحریم ها است. دراین شرایط خیلی از کشورها نمی توانند با ایران مراودات بازرگانی داشته باشند و عملاً نمی توان کالایی را خریداری کرد یا اگر امکان خرید میسر گردد به خاطر اینکه از طریق واسطه ها است، هزینه نهایی کالا افزایش پیدا می کند.

اصولاً وقتی نمی توانیم نفت بفروشیم؛ مشکل بزرگی برای کشور است. زمانیکه فروش نفت با چالش روبرو می گردد عرضه ارز هم نداریم. وقتی ارز نداریم، نمی توانیم خیلی از کالاهای واسطه ای حتی دارو را تأمین کنیم.

موضوع مهم دیگر، اقتصاد دولتی است، در چنین شرایطی هزینه ها چند برابر است. اگر تولید ناخالص داخلی کشور را بخواهیم به صورت تخصصی نگاه کنیم می بینیم که 65 تا 70 درصد آن متعلق به دولت است (یعنی در تولید ناخالص داخلی حجم دولت بسیار بالا است). برای اینکه بتوان این مسائل را حل کرد بایستی به سمت کوچک سازی دولت حرکت کرد که به نظر می رسد این امر قابل تحقق نیست به خاطر اینکه مسائل زیادی دارد و این مهم وقت می برد. تورم در بزرگی دولت و هزینه آن بسیار اثرگذار است. اما برای اینکه دولت روحانی بتواند از 6 چالشی که اشاره شد تا حدودی رها و فارغ گردد 5 راه حل عملیاتی توصیه می گردد که امیدواریم سیاستگذاران به آنها توجه کنند.

اولین راه حل این است که به دنبال کوچک سازی دولت باشیم. درآمدها کاهش یافته لذا چاره ای جز کاهش هزینه ها نداریم. خیلی از هزینه ها است که دولت در قالب ضررهای بودجه ای آن را می پردازد. ازاین رو شرکت ها باید کوچک و خصوصی شوند. فروش شرکت های دولتی یکی از راه حلهای کوچک سازی دولت است.

دولت در بخش درآمدهای نفتی(مشتقات نفتی) بایستی به گونه ای برنامه ریزی کند که تولید بنزین و گازوئیل افزایش پیدا کند و در پی صادرات این محصولات به درآمد ارزی دست پیدا کنیم. همچنین در محصولات پتروشیمی باید چنین رویه ای را طی کنیم تا ارز بیشتری وارد کشور گردد و با وجود تحریم ها این نوع کالاها خریدار جهانی دارند.

در بخش کشاورزی دقت بیشتری داشته باشیم و روی آن سرمایه گذاری کنیم. ایران در محصولات باغی می تواند به رتبه های اول دست پیدا کند؛ ما توانمندی و نقطه بازدهی خوبی در انواع محصولات کشاروزی داریم.

وقتی در بخش تولید با شرایط منفی روبه رو هستیم بهتر است که به سمت کاهش مالیات ها برویم و از تولیدکنندگان حمایت کنیم.

بهبود فضای کسب و کار هم اهمیت بسزایی دارد؛ باوجود آنکه قانون آن تصویب شده است، ایران در بین کشورهای جهان هنوز رتبه پایینی در فضای کسب و کار دارد. اکنون بهترین زمان عملیاتی کردن شاخص های بهبود فضای کسب و کار است. سیاستگذاران باید در حل مسائل موانع تولید، معقول سازی مالیات ها، پرداخت وام ارزان قیمت، حمایت دولت از صنایع و سایر موارد اقدام کنند. دولت در این مقوله هم هیچ کاری نکرده است.