زمین گیر شدن صنعت توریسم به سبب شیوع ویروس کرونا - ساری فان

قضیه چیست؟

در دنیای کنونی، صنعت توریسم نه تنها راه را برای معرفی جاذبه های جهانگردی هر کشور به دنیا باز می کند، بلکه تأثیر بسزایی در اقتصاد کشور و اشتغال جوامع نیز می گذارد. با سرمایه گذاری درست روی این صنعت و تقویت زیرساخت های آن می توان انتظار یک پایه اقتصادی محکم برای جامعه را داشت.

فرشاد فصاحت، دکترای علوم اقتصادی پیرامون زمین گیر شدن صنعت توریسم به سبب شیوع ویروس کرونا می گوید: صنعت توریسم بعنوان یکی از سه صنعت پردرآمد دنیا شناخته می شود، کشورهایی مثل ایران که دارای اقتصاد تک محصولی هستند همواره بدنبال خروج از این شرایط و ایجاد یا تقویت صنایع دیگر برای مواجهه با بحران های احتاقتصادی بوده اند.

وی ادامه می دهد: با توجه به قدمت و جایگاه خاص ایران در منطقه، کشورمان همواره بعنوان یکی از مقاصد جهانگردی در سطح دنیا شناخته می شود، اما بدلیل برخی ملاحظات و سیاست های موجود آنگونه که بایدوشاید از این مسئله بهره برداری نشده است، درحالیکه اغلب استانهای کشور قابلیت جذب جهانگرد را دارند توزیع مناسبی بین جهانگردان ورودی به کشور در شهرهای مختلف ایران وجود ندارد و صرفاً شهرهایی مثل اصفهان، تبریز و شیراز مورد توجه جهانگردان داخلی و خارجی قرار می گیرند.

این استاد دانشگاه تشریح می کند: ورود جهانگرد به یک شهر از چندین جهت به رشد اقتصاد شهری کمک می کند، از یکطرف ادارات کل میراث فرهنگی و شهرداری ها را بر آن می دارد که هزینه های بیشتری صرف بازسازی، احیا و بازسازی ابنیه تاریخی خود کنند از طرفی دیگر کسب وکارهای متناسب با جهانگردی مثل انواع هتل ها و مهمانسراها، رستوران ها، فروشگاه های صنایع جهانگردی و بازارها و حمل ونقل شهری رونق می گیرد؛ بهبود اقتصاد شهری شرایط درآمدی شهروندان را ارتقا بخشیده و شرایط برای توسعه شهری فراهم می شود.

وی عنوان می کند: شهرهای مختلف ایران هر یک به نوعی بدنبال معرفی جاذبه های جهانگردی خود و نهایتاً جذب جهانگرد داخلی و خارجی بوده اند، قزوین نیز ازجمله این شهرهاست که همواره بعنوان شاهراه ارتباطی شرق به غرب و شمال به جنوب کشور محسوب شده است. سالهاست مسئولان در تلاشند که قزوین را بعنوان مقصد جهانگردی و نه بعنوان راستا عبوری به سایرین بشناسانند و این امر را می توان در سیاست گذاری های چندساله اخیر دستگاه های اجرایی شهر به وضوح مشاهده کرد.

فصاحت یادآور می شود: اما باید توجه کرد که آیا صرفاً بازسازی و بازسازی برخی از اماکن و سنگفرش کردن خیابان ها جاذبه لازم را برای جذب جهانگرد بوجود می آورد؟ عدم وجود مراکز اقامتی باکیفیت در قزوین و نبود سایر زیرساخت های لازم برای جهانگرد اعم از حمل ونقل عمومی و خدماتی باعث شده که این صنعت هیچگاه در قزوین پیروز نباشد.

کرونا صنعت توریسم را ورشکست کرد

وی با اشاره به شیوع کرونا خاطرنشان می کند: شیوع این بیماری در سرتاسر دنیا باعث رکود در همه صنایع مختلف به ویژه صنعت جهانگردی شد، ترس از بیماری به حدی بود که بسکمک از کشورها مرزهای خود را بستند، پروازهای مسافری با محدودیت روبه رو شد، حجم مسافرت ها به شدت کاهش یافت و به تبع آن درآمدهای حاصل از کسب وکارهای مرتبط با صنعت توریسم نیز تقلیل یافت به حدی که بسکمک از این کسب وکارها به حد ورشکستگی رسیدند.

این استاد دانشگاه اضافه می کند: در شرایط ورشکستگی صنعت توریسم، دولت ها مکلفند طبق وظیفه ذاتی خود اقدامات حمایتی انجام دهند. برقراری انواع یارانه ها، بخشودگی ها و ارائه تسهیلات ارزان قیمت از جمله این اقدامات است که البته کافی نبوده و نیاز به حمایت های همه جانبه و برنامه ریزی های کلان و اجرایی وجود دارد.

وی تأکید می کند: پیش بینی ها نشان می دهد تا زمانی که همه گیری ویروس کرونا در کشور وجود دارد و مرزهای کشور به روی جهانگردان بسته است، این صنعت در شرایط بحران باقی مانده و حمایت های دولتی بیشتری باید در این زمینه اختصاص یابد، اما پایداری این شرایط نباید منجر به تعطیلی کسب وکارهای مرتبط با آن شود.

فصاحت خاطرنشان می کند: احیای مجدد صنعت توریسم هزینه های مضاعفی را متحمل دستگاه های دولتی مرتبط خواهد کرد. لذا می توان با بهره مندی از سازوکارهای اقتصاد مقاومتی و پیاده سازی اصول اقتصاد مقاومتی در صنعت جهانگردی، وابستگی این صنعت را نسبت به تکانه های احتاقتصادی سیاسی، اجتماعی و منطقه ای کاهش داد و این الگو را برای استفاده در اختیار سایر کشورهای دنیا قرارداد.

وی ادامه می دهد: برای این موضوع می توان نسبت به شناسایی و تقویت مزیت های نسبی و مطلق موجود در شهرها برنامه ریزی کرد و جذابیت لازم را برای بهره برداری شهروندان داخلی از ظرفیت های موجود برقرار کرد. همچنین برای کوتاه مدت نیز می توان با ارائه خدمات مبتنی بر پروتکل های بهداشتی از ظرفیت های موجود جهانگردی شهرها استفاده کرد و خدمات نوینی همچون خدمات جهانگردی تحت وب، جهانگردی آنلاین و واقعیت مجازی را جایگزین خدمات سنتی کرد.

کرونا بیشترین آسیب را به صنعت توریسم وارد کرد

نادر محمدی، معاون جهانگردی میراث فرهنگی قزوین نیز در این خصوص می گوید: اگرچه کرونا به بخشهای مختلف صنعت و کشاورزی صدمه زد، اما می توان گفت بیشترین آسیب کرونا به حوزه خدمات وارد شد، با توجه به طولانی شدن ایام کرونا خدمات به ویژه حوزه جهانگردی با آسیب بیشتری روبه رو شد، چرا که مردم برای حفظ سلامتی خود ترجیح دادند سفر نروند و از طرفی رفتن به رستوران ها و هتل ها را نیز قطع کردند.

وی ادامه می دهد: در حال حاضر هتل ها با 5 درصد جمعیت، دفاتر خدمات مسافرتی با ظرفیت پایین و مجتمع های بین راهی با ده درصد ظرفیت کار می کنند و می توان گفت ظرفیت جهانگردی افت پیداکرده و از طرفی بیکاری در این حوزه افزایش پیدا کرده است.

محمدی اظهار کرد: طی سال های اخیر صنعت جهانگردی و توریسم به صورت جدی موردتوجه قرار گرفته بود و سرمایه گذاران مختلفی در این حوزه ورود پیدا کردند، طبیعتاً در طول زمان بیشترین واحدهای ساخته شده با توجیه اقتصادی هتل ها بودند که موجب جذب سرمایه گذار شده بود، اما این توجیه اقتصادی با شرایط جدید همخوانی ندارد، همچنین دفاتر خدمات مسافرتی و راهنما نیز رو به تعطیلی هستند و به نوعی ورشکست شده اند.

وی تأکید می کند: سرزندگی یک شهر با حضور جهانگرد معنا پیدا می کند، این رفت وآمد در شهر و حضور در اقامتگاه های بومگردی و رستوران ها باعث افزایش نشاط اجتماعی منطقه می شود در واقع می توان گفت توسعه جهانگردی موجب ایجاد نشاط اجتماعی است، در مسافرت علی رغم جهانگرد و مسافر، میزبان نیز تأثیر می پذیرد.

معاون جهانگردی میراث فرهنگی قزوین اظهار کرد: با شیوع کرونا شاهد هستیم که جهانگردی با کاهش چشمگیری مواجهه شده و علی رغم آسیب اقتصادی که به این حوزه وارد شده است شاهد افزایش تعداد بیکاران در این عرصه نیز هستیم، بنابراین با توجه به این که زمان پایان کرونا معین نیست باید تمهیداتی برای این بخش در نظر گرفته شود.

وی خاطرنشان می کند: سال گذشته علاوه بر جهانگردان خارجی که قزوین را به عنوان مقصد جهانگردی انتخاب کردند، 2 میلیون و 800 هزار جهانگرد داخلی داشتیم، اما با شیوع کرونا از اسفندماه تا به امروز حتی یک جهانگرد خارجی نداشتیم و تعداد جهانگردان داخلی ما نیز با کاهش خیلی زیادی روبه رو شده است در واقع حتی یک درصد جهانگردان نیز به قزوین سفر نکردند و همان تعداد کم نیز با ریسک بالایی آمدند.

اطلس طبیعتگردی قزوین تهیه می شود

محمدی تأکید می کند: به منظور تقویت جهانگردی قزوین در شرایط کرونایی جلسات مختلفی برگزار گشت که طی آن تصمیم گرفتیم اطلس طبیعتگردی قزوین را آماده کنیم، با توجه به اینکه شیوع کرونا در فضای آزاد کمتر است تلاش داریم جهانگردی طبیعت را توسعه دهیم.

وی خاطرنشان کرد: در اطلس طبیعت گردی قزوین 20 راستا را معین کردیم تا جهانگردان از راستا خارج نشوند، ضمن اینکه امکاناتی فراهم شده و کمک می کند ما در طبیعت گردی مانور بیشتری بدهیم و جهانگردانی که دنبال طبیعت بکر هستند از این فرصت استفاده کنند.

معاون جهانگردی میراث فرهنگی قزوین یادآور می شود: بیشتر بناهای تاریخی استان قزوین دارای تصاویر سه بعدی است، اما بازدید مجازی کفایت نمی کند به همین جهت بود که طی 6 ماه اخیر برای تغییر ذائقه جهانگردان اطلس طبیعت گردی استان قزوین را آماده کردیم تا بتوانیم از صنعت توریسم بهره ببریم.

وی خاطرنشان کرد: در هر کشور و استان شرایط متفاوت است ما در 6 ماه گذشته تجربه ها متفاوتی داشتیم و با توجه به آثار و ظرفیت موجود در استان ما تصمیم گرفتیم که جهانگردی طبیعت را در قزوین رواج دهیم، ممکن است این اقدام در سایر استان ها جواب ندهد، چون شرایط آثار تاریخی در هر استان متفاوت است.