گودبرداری و روش های پایدارسازی گود
به گزارش ساری فان، گودبرداری بنا بر تعریف مهندسی به هر نوع حفاری پایین تر از سطح زمین و یا پایین تر از زیر پی ساختمان مجاور تلقی می شود. در دنیای مدرن امروز به دلیل ساخت بناهای چند طبقه و گسترش ساخت و ساز نیاز به پارکینگ در ساختمان در حال افزایش است. از این رو گودبرداری روشی مناسب برای ساخت پارکینگ در ساختمان های چند طبقه می باشد. گودبرداری با توجه به جنس زمین می تواند به چند متر زیر زمین برسد و به منظور دستیابی به خاک سفت و یا ساخت بنایی که قسمتی از آن پایین تر از سطح زمین قرار می گیرد انجام می شود. به عبارتی دیگر از بین بردن برآمدگی ها و برجستگی های زمین به صورت عمیق و یا نیمه عمیق گودبرداری نامیده می شود.
گودبرداری در مناطق مسکونی و یا مناطق باز اجرا می گردد. این کار در مناطق باز به منظور پایین تر رفتن از سطح زمین و در مناطق مسکونی با هدف پایین رفتن از تراز زیرپی خانه های مجاور صورت می گیرد. قبل از انجام عملیات گودبرداری باید یکسری اقدامات را انجام داد که به طور خلاصه در زیر به آنها پرداخته شده است:
- استحکام زمین و جنس خاکی که قرار است گودبرداری گردد باید بر اساس مطالعات ژئوتکنیکی مورد ارزیابی قرار گیرد.
- ناظر و مجری گودبرداری باید بر نقشه و مقاوم سازی دیواره های گود نظارت نموده و برنامه گودبرداری را بررسی کند.
- تاسیساتی که در زیر زمین قرار گرفته اند از قبیل لوله های آب و فاضلاب، کابل های برق و تلفن، قنات ها و … باید مورد مطالعه و بررسی قرار گیرند. این تاسیسات باید شناسایی شوند تا از بروز حادثه جلوگیری به عمل آید. بعد از شناسایی و بررسی آنها باید اقدامات لازم جهت قطع جریان و یا تغییر جهت آنها صورت گیرد.
- چاه های آب و فاضلاب و قنات ها باید بررسی شوند.
- قبل از گودبرداری باید ساختمان های مجاور مورد بازرسی قرار گیرند و معابر مجاور برای نصب تجهیزات پایش ارزیابی شوند.
- اگر در اطراف محدوده ای که قرار است گودبرداری گردد ایستگاه تردد وسایل عمومی قرار گرفته باید به مسئولین ذیربط اطلاع داده گردد تا مسئله ای در تردد آنها ایجاد نگردد.
- در صورت وجود زمین زراعی و یا باغچه در اطراف مکان گودبرداری باید خاک آنها را بررسی نمود.
- امور اجرایی باید متناسب با شرایط جوی و محل کار برنامه ریزی و زمان بندی شوند.
- ضایعات ساختمانی، تخته سنگ ها و سایر موانع باید از محل گودبرداری خارج شوند.
- به منظور انجام گودبرداری باید از نیروهای با تجربه بدین منظور استفاده گردد. علاوه بر آن افراد متخصص موظف به نظارت بر کار کارگران می باشند. علاوه بر آن سایر نیروها مانند رانندگان ماشین آلات حفاری مهارت لازم داشته و گواهینامه خود را ارائه دهند.
- اگر گودبرداری در مجاورت معابر عمومی صورت می گیرد باید فاصله 150 سانتی متری لبه گود با معابر رعایت گردد و علاوه بر آن از علائم هشدار دهنده برای آگاهی عابرین استفاده گردد.
- قبل از گودبرداری باید مجوزهای لازم از سازمان هایی نظیر سازمان آب و فاضلاب، اداره گاز، اداره برق، شهرداری و … اخذ گردد.
- ساکنین ساختمان های مجاور باید از زمان گودبرداری آگاه و هشدارهای لازم به آنها داده گردد.
بعد از آنکه نقشه گودبرداری تنظیم و مجوزهای لازم از مراکز مختلف اخذ شد، می توان گودبرداری را شروع نمود. اصولاٌ گودبرداری برای ساخت طبقات پایین تر از سطح زمین نظیر انبارها، موتورخانه ها، پارکینگ ها و … استفاده می گردد. برای گودبرداری های کوچک می توان از ابزاری مانند بیل و کلنگ استفاده نمود اما برای گوبرداری های حجیم باید از تجهیزات و دستگاه های مکانیکی پیشرفته نظیر لودر استفاده کرد. در این گودبرداری ها برای حمل خاک از محل گودبرداری به خارج از آن از سطح شیبدار استفاده می گردد. این سطح شیب دار در کنار گود به منظور تردد ماشین آلات ایجاد می گردد و کارگران پس از اتمام کار آن را پر می نمایند. حداکثر عمقی که می توان گودبرداری نمود تا روی پی است که علاوه بر آن چند سانتی متر دیگر نیز برای عبور لوله ها از خاک برداشته می گردد.
برای اینکه جداره های اطراف گود به داخل گود ریزش پیدا ننمایند باید به آنها شیب ملایم داد. زاویه ای که این دیواره ها با خط قائم می سازند به خاک گود بستگی دارد. اگر این خاک ریز و سست باشد، زاویه بزرگتر خواهد بود. البته به دلیل اینکه فاصله بین دیوار گود و دیوار ساختمان با مصالح ساختمانی پر می گردد مقرون بصرفه ترین راه کوچک تر دریافت زاویه دیوار گود است زیرا در این صورت با مصالح کمتری پر می گردد. علاوه بر آن به منظور کاهش هزینه و کار اضافی در گودبرداری اقدام به ایجاد دیوار مانع می نمایند. این دیوارها در انواع چوبی و فلزی مورد استفاده قرار می گیرند. در زمین هایی که سطح آب های زیرزمینی بالاتر قرار گرفته ممکن است در محل گودبرداری آب جمع گردد. در این مورد باید یک سوراخ در وسط گود حفر گردد تا آب ها به سمت آن روانه شوند، سپس با وسیله ای مناسب نظیر پمپ آنها را از گود خارج نمود.
برای انجام گودبرداری نیاز به محاسبات دقیق است تا در طول پروژه حادثه رخ ندهد. در این محاسبات فاکتورهایی نظیر موقعیت آب های زیرزمینی، تراکم لایه های خاک زمین، میزان مقاومت خاک و شرایط منطقه از نظر لرزش مورد ارزیابی قرار می گیرند. این موارد نوع گودبرداری و مقاوم سازی آن را معین می کند. پایدارسازی گود بر اساس روش های متعددی صورت می گیرد از قبیل:
مهار متقابل
در این روش اتصال دیوارهای رو به روی هم با استفاده از اعضای قائم صورت می گیرد. اجرای این روش بدین صورت است که اعضای افقی نظیر تیر و خرپا اعضای قائم را به شکل متقابل به هم وصل می کند.
سپرکوبی
در روش سپرکوبی از اعضای قائم بهم متصل شده که جنس آنها از فلز است برای مقاوم سازی جداره گود استفاده می گردد.
دیواره دیافراگمی
در این روش با استفاده از دستگاه مخصوص حفاری محل دیوار توسط بتن ریزی و آرماتوربندی پایدار می گردد.
اجرای خرپا
در این روش با استفاده از اعضای افقی و قائم جداره گود را به کف آن مهار می نمایند.
دوخت به پشت
در این روش وجه مقابل دیواره به عمق خاکی که پشت آن قرار گرفته دوخت می گردد و پایدارسازی انجام می گردد. با این روش مقاومت برش خاک پشت دیوار بالا رفته و خط سیر گوه گسیختگی خاک وارد عمق می گردد.
روش بالا به پایین
در روش بالا به پایین در اطراف گود چاه حفر می نمایند و بعد از ساخت ستون در اطراف سازه، همگام با حفر زمین و اجرای ترازهای مختلف، اجرای روسازه و پایدارسازی گود با هم انجام می گردد.
منبع: ساختمانچی