زیگورات چغازنبیل ، قصه گوی آجری نیایش ها - ساری فان

زیگورات چغازنبیل ، نمایش دین در جان آجرها

زیگورات ها را طبق آئین و باورهای مذهبی و با برترین مصالح موجود در هر دوره بنا می کردند که پیشکشی باشد برای خشنودی خدایان. این بناها که میراث بابلی ها هستند و شکل کلی آن ها را نزدیک به کوه های کیهانی می دانند، بر این باور بنا شدند که از دل زیگورات می تواند به ملکوت صعود کرد. زیگورات ها از تمدن های کهن به جا مانده اند و در نقاط مختلفی کشف شدند و مورد آنالیز های باستان شناسی قرار گرفته اند. اما باید بدانیم زیگورات چغازنبیل یکی از سالم ترین نمونه های در حال حاضر این بناها است.

زیگورات چغازنبیل ، غرق باران

چغازنبیل و داستان کشف شرکت نفتی ها

در حفاری هایی که برای کشف نفت در این منطقه از شوش صورت گرفته بود، مهندسین شرکت نفت، آجری با نوشته هایی باستانی پیدا کردند و برای آنالیز های بیشتر آن را برای باستان شناسان ارسال کردند.

پس از همین ماجرا بود که حدس و گمان ها شروع شد و چغازنبیل به زمینی برای کشف رازهای تاریخی بدل و فرایند کاوش های باستان شناسی در این منطقه شروع شد. رومن کریشمن، باستان شناس فرانسوی به همراه تیم حفاری توانستند زیگورات چغازنبیل را از دل خاک بیرون بیاورند و شگفتی معماری عیلامیان به نمایش در آمد.

زیگورات چغازنبیل ، اثری که کامل نشد

این نیایشگاه را اونتاش گال (1250 پ. م.)، یکی از پادشاهان بزرگ عیلام باستان برای ستایش اینشوشیناک، نگهبان شهر شوش، ساخته بود. او در مورد ساخت این اثر گفت: پس از آن که مصالح ساختمانى را به دست آوردم، من در اینجا شهر اونتاش و حریم مقدس را برپا نمودم و آن را در یک دیوار خارجى و یک دیوار داخلى محصور نمودم. من معبد بلندى ساختم که شبیه آنچه شاهان پیش ساخته اند نبود و آن را به خداى اینشوشیناک و خداى هومبان حریم مقدس وقف کردم. باشد که ساختمان و زحمت من موقوفه ایشان گردد و لطف و عدل هومبان و اینشوشیناک در اینجا برقرار بماند.

این اثر هنوز تکمیل نشده بود که در حمله سپاه آشور به فرماندهی بانیپال، به همراه سایر سازه های تمدن عیلامی ویران شد. پانیپال در مورد ویرانی بزرگی که برجا گذاشت چنین روایت می نماید: من زیگورات شوش را که از آجرهایی با سنگ لاجورد لعاب شده بود شکستم و سازه های عیلام را با خاک یکسان کردم. شوش را تبدیل به یک ویرانه کردم و ندای انسانی و بانگ شادی به دست من از آنجا رخت بربست.

از کشف زیگورات چغازنبیل تا ثبت دنیای

در سال های 1951 تا 1962، طی حفاری هایی که در چغازنبیل صورت گرفت، چهره زیگورات به طور کامل نمایان شد و بسیاری از گره های تاریخی باز شد. در کند و کاوهایی که در این منطقه صورت گرفته است مجسمه هایی از جنس سفال که شکل و شمایل گاو نر داشته اند پیدا شده. بنای چغازنبیل در لیست آثار دنیای یونسکو به ثبت رسیده تا بر اهمیت این سازه باشکوه اضافه کند.

معماری زیگورات

این معبد دارای دو حصار بوده که درون حصار داخلی بخش آئینی قرار داشت و اطراف آن را هفت دروازه فرا گرفته بود. در مقابل پلکان جنوب شرقی هم هفت ردیف قربانگاه قرار گرفته است. از این نوع ساخت و ساز می توان این موضوع را برداشت کرد که عدد هفت در باور عیلامیان بسیار مقدس بوده است.

در ساخت زیگورات چغازنبیل میلیون ها آجر استفاده شده است که بر تن هر کدام از آن ها دست نوشته هایی مکتوب شده است و همین موضوع یکی از دیگر از عوامل شگفتی ساز این بنا است.

در بخش شمال غربی این معبد بزرگ، سه معبد با نام های ایشمکرب، اوبان و الهه کیریرشا قرار گرفته است که هر کدام از آن ها حیاط، نیایشگاه، انبار و اتاق دارند. بنای این معابد هم با آجرها دست نویس ساخته شده است.

جزئیات شگفت انگیز نیایشگاه چغازنبیل

وجه تمایز زیگورات چغازنبیل با سایر زیگورات های بین النهرین این است که تمام آن سازه ها به صورت چند طبقه ساخته می شد اما در این ساختمان، هر طبقه به شکلی مستقل و به روی زمین ساخته شده است. به جز طبقه ی اول و پنجم، تمامى طبقات از خشت پرشده اند. طبقه پنجم که بلندترین طبقه محسوب مى گردد، جایگاه قرار دادن بت هاى آن موقع بوده است. مهم ترین این بت ها، خداى اینشوشیناک یا خداى خاص شهر شوش بوده است.

از دیگر ویژگی های خاص این بنا سیستم آب رسانی آن است که در از زمان خود بسیار جلوتر بوده. بعلاوه تصفیه خانه چغازنبیل یکی از قدیمی ترین نمونه های این سیستم است. آب این سیستم تصفیه از رود کرخه تامین می شده است. یکی از آثار این مجموعه سنگ نگاره یادبود اونتاش ناپیریشا است که بر روی این سنگ نگاره باستانی نقش زنی حک شده است که دم ماهی دارد و مارهایی را در دستان خود گرفته است.

در بالای تصویر کامل این سنگ نگاره، کاهنه های معبد در حال عبور هستند. جنس این سنگ نگاره از ماسه سنگ است. این اثر که مربوط به دوره عیلامی میانه و دودمان ایگی هالکید است، مربوط به 1340 تا 1300 پیش از میلاد است. این یادبود در سده دوازدهم پیش از میلاد از چغازنبیل به شوش آورده شده و در حال حاضر در موزه لوور قرار گرفته است.

کشفیات زیگورات چغازنبیل

1- ساعت آفتابی

در زیگورات چغازنبیل سه ستون یافت شده است که به نظر می رسد با تابش خورشید به آن ها ساعات روز، روزهای ماه و فصل های سال معین می شده است. گفته می گردد ساعت آفتابی چغازنبیل اولین ساعت آفتابی دنیا است که به دست عیلامیان ساخته شده است.

ساعت آفتابی

2- آثار به جای مانده بر روی سنگ فرش ها

از جمله جالب ترین کشفیات زیگورات چغازنبیل وجود چند جای پای بچگانه بر روی سنگ فرش های این منطقه است.

3- آجرنوشته ها و کتیبه ها

در این بنا حدود پنج هزار آجرنوشته وجود دارد. این آجر نوشته ها با دست نوشته شده اند و در نوشتن آن ها از مهر یا قالب استفاده نشده است. عیلامی ها از این خطوط برای زیباسازی فضا استفاده می نموده اند. دور تا دور بنای زیگورات، آجرهایی قرار گرفته است که با خط میخی عیلامی بر روی آن مطالبی نوشته شده است. نام سازنده و هدف از ساخت بنا موضوعی است که این آجرنوشته ها روایت می نمایند. جالب است بدانید قدیمی ترین کاشی های دنیا نیز در این زیگورات کشف شده است و بعضی از آجرهای این زیگورات لعاب دار است و بعضی دیگر تزئیناتی مانند گل میخ دارند.

یک کتیبه هم در چغازنبیل پیدا شده است که چنین نوشته ای دارد: من اونتاش گال: آجرهای طلایی را حکاکی کردم، من در اینجا این مأوا را برای خدایان گال و اینشوشیناک برپا کردم و این مکان مقدس را هدیه کردم، باشد که کارهای من که هدیه ای است برای خدایان گال و اینشوشیانک پذیرفته گردد.

آجرنوشته ها و کتیبه های زیگورات چغازنبیل

4- سنگ نگاره ها

از دیگر کشفیات این زیگورات که در موزه لوور پاریس نگهداری می گردد، سنگ نگاره ای مربوط به دوران عیلامی میانه است. نقش زنی با دم ماهی بر روی سنگی حک شده است که مارهایی درون دست خود دارد. قدمت این سنگ نگاره را به دوران سلسله ایگی هالکید نسبت می دهند و آن را مربوط به اونتاش ناپیریشا می دانند.

5- تصفیه خانه

در قسمت غربی معبد اصلی، تصفیه خانه آب زیگورات چغازنبیل قرار گرفته است که اولین تصفیه خانه آب دنیا است. در این تصفیه خانه با استفاده از ظروف مرتبط با هم و حوضچه های ته نشینی، آب که از رودخانه کرخه تأمین می شده است را تصفیه و استفاده می کردند. آب رودخانه کرخه از کانالی به طول 45 کیلومتر و از هفت تپه عبور می کرد تا به تصفیه خانه برسد و طبیعی بود که بسیار گل آلود باشد. این تصفیه خانه حرفه ای با استفاده از قوانین منسوب به فیثاغورث این آب گل آلود را تبدیل به آبی گوارا برای مردم می کرد. به دلیل اختلاف ارتفاع زیاد برای آب این معبد از رودخانه دز که رودخانه نزدیکتری است استفاده نشده است.

تصفیه خانه

برترین زمان سفر به زیگورات چغازنبیل

استان خوزستان است و آب و هوای گرم و مرطوبش. به همین دلیل هم سفر به این استان از ماه دوم بهار تا اواسط پاییز ممکن است به دلیل گرمی هوا برایتان کمی سخت باشد. اواخر پاییز و زمستان موقع خوبی برای رفتن به زیگورات چغازنبیل است. در این فصول هوا بهاری است و راحت می توانید بچرخید و کیف کنید.

زیگورات چغازنبیل

راستا دسترسی به زیگورات چغازنبیل

بسته به اینکه با چه وسیله نقلیه ای می خواهید به زیگورات چغازنبیل بروید، راستا دسترسی تان فرق دارد. نزدیک ترین فرودگاه به این زیگورات فرودگاه اهواز است. شوشتر ایستگاه راه آهن دارد و با ماشین شخصی تان هم می توانید به شوش بیایید. در جاده شوش به شوشتر باید وارد فرعی زیگورات چغازنبیل شوید و تا انتهای راستا آن را ادامه دهید. از اهواز تا چغازنبیل دو ساعت با ماشین فاصله دارید و باید از جاده اهواز-شوش به جاده هفت تپه منحرف شوید.

امکانات رفاهی در زیگورات چغازنبیل

در اطراف زیگورات چغازنبیل امکانات رفاهی محدودی وجود دارد. مغازه ای در کنار این اثر تاریخی وجود دارد که می توانید نیازهای ابتدایی تان را رفع کنید اما آن طرف ها که می روید حتما چیزهایی که نیازتان می گردد با خودتان ببرید. در نزدیکی این مجموعه بزرگ پارکینگ نیز وجود دارد.

اقامت در زیگورات چغازنبیل

همان طور که اشاره کردیم امکانات رفاهی در نزدیکی زیگورات چغازنبیل بسیار محدود است. هتل و مسافرخانه ای در کنار این اثر باستانی بسیار ارزشمند وجود ندارد. در راه جاده ای که به زیگورات چغازنبیل منتهی می گردد می توانید مسافرخانه هایی پیدا کنید. اگر هم دنبال یک هتل خوب هستید باید زحمت رفتن تا شوش یا شوشتر را به خودتان بدهید. با توجه به حشرات گزنده و حیوانات این منطقه چادر زدن در کنار این اثر تاریخی پیشنهاد نمی گردد.

دیدنی های اطراف زیگورات چغازنبیل

شوش و شوشتر پر از دیدنی های اعجاب انگیز است که می تواند سفری خاطره انگیز برایتان بسازد. از چغازنبیل تا شوشتر 35 کیلومتر و تا شوش 40 کیلومتر است. موزه و منطقه باستانی هفت تپه هم در نزدیکی این اثر باستانی است.

موزه و منطقه باستانی هفت تپه

نکات و توصیه ها درباره دیدن زیگورات چغازنبیل

• اگر می خواهید لذت فوق العاده ای از بازدید از زیگورات چغازنبیل ببرید دور و بر زیگورات بچرخید. آن را از زوایای متعدد دیدن کنید. از زمین های هموار اطراف آن تا تپه هایی کمی دورتر. با این حساب می توانید ابعاد مختلف این شاهکار باستانی را ببینید. انگار که به قلب تاریخ باستان پرتاب می شوید و دنیایی از شگفتی پیش رویتان باز می گردد.
• در سفرتان به این منطقه حتما به این نکته توجه کنید که با باک پر به سمت زیگورات چغازنبیل حرکت کنید
• تجهیزات و لوازم ضروری را به همراه داشته باشید و اگر در فصل گرما هستید حتما با خودروی مجهز به کولر راه بیفتید
• استفاده از عینک و کلاه آفتابی، کرم ضد آفتاب و همراه داشتن آب از ضروریات است
• بازدید از این بنا فقط در ساعات اداری امکان پذیر است

خبرنگاران ی های عزیز، اگر تجربه بازدید از زیگورات چغازنبیل را دارید تجربه خود را با ما به اشتراک بگذارید.

منبع:سـفـرزون

منبع: دیجیاتور