خالد حسینی؛ راوی قصه های رنج از دل افغانستان - ساری فان

بیوگرافی خالد حسینی

خالد حسینی رمان نویس، پزشک و فعال اجتماعی، متولد 4 مارس سال 1965 در کابل افغانستان است. حسینی در کودکی شعرهای فارسی زیادی ازجمله آثار شاعرانی مانند مولوی، عمر خیام، عبدالقادر بدیل و حافظ را می خوانده و به فارسی و پشتو مسلط است.

حسینی رمان هایی مثل آلیس در سرزمین عجایب اثر لوئیس کارول و مجموعه مایک هامر اثر میکی اسپیلان را به فارسی ترجمه کرده است. او از کتاب سپید دندان اثر جک لندن به عنوان یکی از آثاری یاد کرده که تاثیر زیادی در دوران جوانی اش گذاشته است.

پدر خالد حسینی دیپلمات وزارت امور خارجه افغانستان و مادرش معلم زبان فارسی و تاریخ در یک دبیرستان دخترانه در کابل بود. خالد در سن یازده سالگی به دلیل موقعیت پدرش، به همراه خانواده به پاریس مهاجرت کردند. آن ها سال 1980 تصمیم گرفتند به کابل برگردند ولی وطنشان درگیر کودتای خونین کمونیستی و حمله اتحادیه جماهیر شوروی بود.

در آن زمان میلیون ها افغان به دلیل این حمله ها در حال مهاجرت بودند. خانواده حسینی هم درخواست پناهندگی سیاسی به ایالات متحده را داشتند و درنهایت در سپتامبر سال 1980 به سن خوزه در ایالت کالیفرنیا نقل مکان کردند. حسینی در آن زمان 15 ساله بود و هنگام ورودش به آمریکا، نمی توانست انگلیسی صحبت کند. او این تجربه را شوک فرهنگی و بیگانگی توصیف کرده است.

حسینی سال 1984 از دبیرستان استقلال فارغ التحصیل شد و در دانشگاه سانتا کلارا ثبت نام کرد و سال 1988 لیسانس زیست شناسی اش را گرفت. سال بعد وارد دانشکده پزشکی دانشگاه کالیفرنیا، سن دیه گو شد و سال 1993 پیروز به دریافت مدرک پزشکی شد. او مارس 2001، هم زمان با کار پزشکی نویسندگی را شروع کرد و اولین رمانش به نام بادبادک باز را نوشت.

خالد حسینی سال 2006 به عنوان سفیر حسن نیت برای آژانس پناهندگان سازمان ملل متحد منصوب شد. خالد با الهام از سفری که با کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل به افغانستان داشت، بنیاد خالد حسینی را تاسیس کرد. این بنیاد یک سازمان غیرانتفاعی است که کمک های بشردوستانه به مردم افغانستان می کند. حسینی تا سال 2003 که 38 ساله بود، به افغانستان برنگشت. او در حال حاضر به همراه همسرش رویا و دو فرزندش به نام های هریس و فرح، در شمال کالیفرنیا زندگی می کنند.

درون مایه آثار خالد حسینی

خالد حسینی درباره مضمون داستان هایش می گوید: به طور کلی سعی می کنم در کتاب هایم از الگوهای مشابهی برای پس زمینه های داستان استفاده کنم. ایده نوشتن انحصاری درباره طالبان و جنگ با شوروی چندان مورد نظرم نیست ولی در اصل شخصیت های داستان من به طور غیرقابل اجتنابی با اوضاع سیاسی کشورشان گره خورده اند و نمی توان بدون روایت جنگ داستان را پیش برد.

کتاب بادبادک باز و همچنین رمان های بعدی حسینی، در مورد افغانستان است و داستان هایش در بستر این کشور اتفاق می افتد. حسینی همیشه یک افغان را به عنوان شخصیت اصلی داستان هایش معرفی کرده است و دغدغه هایش در نوشته هایش کاملا معین است. او با آثاری که تا به امروز منتشر کرده، صدای مردم افغانستان را به گوش جهان رسانده است. در نوشته های خالد حسینی ویژگی هایی مثل ازخودگذشتگی، انسان دوستی، جسارت و اهمیت به مردم افغان را به خوبی می توان دید.

کتاب های خالد حسینی

حسینی در حال حاضر یکی از نویسندگان شناخته شده در جهان است. کتاب های بادبادک باز، هزار خورشید تابان و پژواک کوهستان، در بیش از هفتاد کشور در سرتاسر جهان منتشر شده و تا به امروز بیش از 40 میلیون نسخه از آن ها در سراسر جهان فروخته شده است. خالد حسینی در دوران کودکی اش در افغانستان، داستان ها و افسانه های زیادی درباره ی دیوها، جن ها، شیاطین و ارواح، می شنید.

رمان جدید حسینی، پژواک کوهستان، با افسانه ای درباره یک دیو شاخ دار غول پیکر شروع می گردد که این دیو بچه ها اهالی روستا را می دزدد. حسینی در این داستان به بررسی تبعید، ایثار و روابط پیچیده خواهر و برادر می پردازد. ساختار این کتاب بیشتر از مجموعه رمان های قبلی او مثل بادبادک باز و هزار خورشید تابان، شبیه به مجموعه داستان های کوتاه متصل به هم است.

در ادامه به معروف ترین آثار خالد حسینی نگاهی انداخته ایم.

بادبادک باز

خالد حسینی سال 2001، شروع به نوشتن کتاب بادبادک باز کرد و درنهایت این کتاب سال 2003 منتشر شد. حسینی در ابتدا سعی داشت این رمان را در قالب یک داستان کوتاه در نیویورک تایمز منتشر کند ولی در نهایت آن را به یک رمان تبدیل کرد.

این کتاب دوستی دو پسر جوان به نام های امیر و حسن را به تصویر می کشد. پدر حسن که از قومیتی معروف به هزاره است و برای خانواده امیر کار می کند.

در ابتدای داستان کتاب بادبادک باز، امیر که شخصیت اصلی داستان است، درباره ی دوران کودکی اش در افغانستان و حوادثی که بیست و شش سال قبل که در زمستان سرد سال 1975 اتفاق افتاده است، می گوید. امیر شخصیت اصلی رمان است و داستان را به شیوه اول شخص بازگو می کند. او در سن 12 سالگی به دوست صمیمی اش حسن، خیانت می کند و این گناه سال ها سال او را عذاب می دهد و شادترین لحظه های زندگی اش را خراب می کند.

کتاب بادبادک باز به سه بخش اصلی تقسیم می گردد: کودکی امیر در کابل، سال های امیر و بابا در فریمونت کالیفرنیا و درنهایت بازگشت امیر به کابل. حسینی در یکی از مصاحبه هایش درباره کتاب بادبادک باز می گوید: مانند هر رمان نویس دیگری که اولین بار در رمانش از راوی اول شخص استفاده می کند، خصوصا در نخستین کتابش، بدیهی است که گرایش بیشتری به نوشتن شرح حال خودم در این رمان داشتم تا در رمان های بعدی. ولی این کتاب به هیچ وجه شرح حال نیست؛ هرچند متقاعد کردن بعضی از خوانندگانم دراین باره سخت است.

کتاب بادبادک باز بیش از صد هفته در لیست پرفروش ترین های نیویورک تایمز بود و سال 2004 جایزه بوکر آفریقای جنوبی را دریافت کرد. از روی داستان این کتاب، فیلمی باهمین عنوان به کارگردانی مارک فورستر ساخته و سال 2007 نامزد جایزه اسکار شد. موقعیت ها، صحنه ها، فرایند فکری شخصیت ها و نحوه توصیف وقایع به طور فوق العاده ای نوشته شده است و شما می توانید به راحتی همه ی اتفاق ها را تصور کنید. کتاب بادبادک باز داستانی تاثیرگذار از دوستی، شجاعت، خیانت و رستگاری است و به ما نشان می دهد که هرگز کسی را قضاوت نکنیم.

در قسمتی از کتاب بادبادک باز می خوانیم:

وقتی مقدمات عروسی را فراهم می کردیم، من و ثریا هیچ وقت تنهایی باهم بیرون نرفتیم، چون هنوز عقد نکرده بودیم، حتی مراسم شیرینی خوران هم نداشتیم، ازاین رو بد می دانستند. بنابراین مجبور بودم همراه بابا برای شام بروم خانه آقای طاهری. سر میز شام روبه روی ثریا می نشستم. بابا سی وپنج هزار دلار که تقریبا همه پس انداز زندگی اش بود، خرج عروسی کرد. توی فریمانت یک تالار بزرگ افغانی کرایه کرد. صاحب آنجا بابا را از کابل می شناخت و بهش یک تخفیف ویژه داد. بابا برای چله ها، برای گروه هایی که توی عروسی ما مسابقه برگزار می کردند و حلقه نگین الماسی که من پسندیده بودم، از جیب خودش پول داد.

هزار خورشید تابان

کتاب هزار خورشید تابان دومین اثر خالد حسینی، سال 2003 منتشر شد و مثل کتاب اولش فروش خیلی خوبی داشت. این کتاب به مدت پانزده هفته در صدر جدول فروش نیویورک تایمز بود. وقتی خالد حسینی سال 2003 به افغانستان سفر کرده بود ایده نوشتن این کتاب در ذهنش شکل گرفت. حسینی در این سفر زنان زجرکشیده افغان را از نزدیک دید و با شنیدن حرف هایشان تصمیم گرفت صدای این زنان را که از حقوق اولیه و انسانی شان محروم هستند، به گوش جهان برساند.

بخش بزرگی از مردم آمریکا فکر می کنند که افغانستان یک کشور پر از تروریست و مسلمان های افراطی است. کتاب هزار خورشید تابان، پیشرفت زندگی در افغانستان از زمان اشغال شوروی در دهه 1980 را نشان می دهد. با مطالعه این کتاب خواهید دید که بیشتر مردم افغانستان باوجود افراد افراطی ، تفاوتی با من و شما ندارند.

کتاب هزار خورشید تابان، سرگذشت غم انگیز دو زن به نام های لیلا و مریم را در اوج ناآرامی های سیاسی افغانستان به تصویر می کشد. همه داستان از طریق نگاه این دو زن است که مثل هرکسی در جهان، سعی می کنند زندگی عادی و آرامی داشته باشند.

مریم، دختر نامشروع یکی از پیروز ترین بازرگانان شهر هرات به نام جلیل و لیلا از یک خانواده تحصیل کرده و روشن فکر در افغانستان است. در طول داستان اتفاق هایی رخ می دهد که سرنوشت مریم و لیلا به طور شگفت انگیزی به هم گره می خورد. خالد حسینی کتاب هزار خورشید تابان را به دو فرزندش و همه زنان افغان تقدیم کرده است. این کتاب جوایز زیادی ازجمله جایزه ملی کتاب انگلستان (2008)، جایزه بوک سنس(2008)، تندیس بهترین کتاب سال 1386 برگزیده فروشندگان از دومین جایزه ادبی روزی روزگاری را دریافت کرده است.

در قسمتی از کتاب هزار خورشید تابان می خوانیم:

گاهی اوقات لیلا پارچه ای را خیس می کرد و روی پیشانی او می گذاشت که کمی درد را تسکین می داد. قرص های سفید کوچکی را که دکتر سعید به او داده بود کمی موثر بود. اما بعضی شب ها سردرد چنان او را فلج می کرد که فقط می نشست و سرش را می گرفت و ناله می کرد. چشم هایش کاسه خون می شد و آب دماغش راه می افتاد. در چنین مواقعی لیلا کنارش می نشست، پشت گردنش را مالش می داد. دست هایش را در دست می گرفت و سردی حلقه ازدواج طارق را در کف دست خود حس می کرد. همان روز که به موری رسیدند باهم ازدواج کردند. وقتی که طارق گفت که ازدواج می کنند. خیال سعید از این بابت آسوده شد. او دلش نمی خواست اقامت زوجی که باهم ازدواج نکرده اند در هتل او مشکل به وجود بیاورد.

پژواک کوهستان

کتاب پژواک کوهستان سومین رمان خالد حسینی، سال 2013 منتشر شد و ترجمه های زیادی از این کتاب به زبان فارسی منتشر شده است. این کتاب با عناوین مختلفی همچون و آوا در کوه ها پیچیدند، و کوه ها طنین انداز شدند، و کوهستان ها فریاد زدند و ندای کوهستان به چاپ رسیده است..

حسینی برای نوشتن کتاب پژواک کوهستان از تجربه های پزشکی اش هم استفاده کرده است. این کتاب در 9 فصل و در هر فصل از زبان یک شخصیت روایت می گردد و در بیش از 40 کشور جهان به چاپ رسیده است.

کتاب پژواک کوهستان روایت زندگی سه نسل از مردم افغانستان، از سال 1952 تا 2010 را نشان می دهد. داستان اصلی کتاب درباره رابطه عبدالله ده ساله و خواهر سه ساله اش پری و تصمیم پدرشان صبور است. مادرشان در هنگام به جهان آوردن پری از جهان می رود و عبدالله، خواهرش را با نهایت عشق و مهربانی بزرگ می کند.

صبور به دلیل مسائل مالی تصمیم می گیرد که پری را به یک زوج ثروتمند و بدون فرزند در کابل بفروشد. عبدالله از این تصمیم پدرش بی اطلاع است و پدرش را هنگامی که با پری از روستا به کابل می فرایند، دنبال می کند. پدرش درراه چند بار به عبدالله سیلی می زند تا به خانه برگردد ولی عبدالله برنمی گردد. درنهایت پدرش تسلیم می گردد و به او اجازه می دهد که همراهشان بماند. موقع تاریکی هوا جایی برای خواب و استراحت پیدا می کنند و صبور برای بچه ها داستانی درباره یک کشاورز به نام بابا ایوب را تعریف می کند، که مجبور می گردد فرزند دلبندش را فدای هیولایی به نام دیو بکند.

از موضوعات اصلی کتاب پژواک کوهستان می توان به مراقبت از یکدیگر، درد، عشق و نفرت اشاره کرد. کتاب پژواک کوهستان، جایزه بوک سنس در بخش داستان های بزرگ سالان را دریافت کرده است.

در قسمتی از کتاب پژواک کوهستان می خوانیم:

وقتی رهگذری می پرسید به کجا می رود، به آن ها می گفت و بعضی ها می خندیدند، بعضی ها از ترس این که دیوانه باشد باعجله فرار می کردند و بعضی ها برایش دعا می کردند، چون خودشان هم کودکی را به دیو داده بودند. بابا ایوب سرش را پایین می انداخت و راه می رفت. وقتی کفش هایش پاره شدند، آن ها را با نخ به پایش بست و وقتی نخ ها پاره شدند با پای برهنه راه رفت. این گونه، از صحراها و دره ها و کوه ها گذشت. بالاخره به کوهی که بلندتر از همه بود و قلعه دیو برفرازش جای داشت، رسید.