مازندران محروم از چهره های شاخص ادبیات کودک، تصویرگری جایگاهی ندارد - ساری فان

روزی که با نام های بزرگی همانند مهدی آذریزدی شناخته می گردد که توانسته با بازنویسی متون کلاسیک و کهن به نحوی بچه ها و نوجوانان را با خود همراه کند و با کتاب هایی همانند قصه های خوب برای بچه های خوب در دل و جان بچه ها و نوجوانان بنشیند.

این روز را با نام قصه گویی نیز می شناسیم، روزی که یادآور متون کهن و بعلاوه قصه های کهن ادبیات پارسی است که توانسته تمدن و پیشینه ما را سینه به سینه منتقل کند و کودک و نوجوان و پیر و جوان را در خود جذب کند.

خبرنگاران به مناسبت 18 تیر سلسله گزارش ها و بعلاوه گفتگوهایی را با اهالی فرهنگ و ادب سراسر ترتیب داده است.

کودک، کتابی را از قفسه های کتابفروشی در دست گرفته و اصرار دارد آن را بخرد، بی توجه به اینکه کتاب مناسب سن او است یا نه. گاهی مادران و پدران هم توجهی به این مسئله ندارند و همان کتاب را برای کودک خود می خرند. بعضی هم در مقابل درخواست فرزند، مقاومت نموده و کتابی مناسب سن کودک و نوجوان خود خریداری می نمایند.

بچه ها و نوجوانان در سنی قرار دارند که احتیاج است کتاب های مورد مطالعه آنها، آنالیز بیشتری از نظر محتوایی و تصویری گردد.

اگرچه کتاب یار مهربان است اما استفاده از محتوای نامناسب، تاثیر نامطلوبی بر خواننده اثر خواهد گذاشت که شاید از بین بردن آن اثر نامطلوب، زمان بر باشد.

در حوزه ادبیات کودک و نوجوان در سطح کشور، نویسندگان و شاعران بزرگی مطرح هستند اما به نظر می رسد این بخش در استان ها، احتیاجمند تقویت است.

سال گذشته 73 عنوان کتاب حوزه کودک و نوجوان با شمارگان 84 هزار جلد در مازندران منتشر شد. در سه ماهه ابتدای سال جاری هم حوزه ادبیات کودک و نوجوان استان شاهد تولد 29 عنوان کتاب با 34 هزار جلد بود.

مازندران 264 ناشر دارد و از این تعداد، 6 انتشاراتی در حوزه کودک و نوجون هم فعال هستند اما هیچ یک، عنوان ناشر تخصصی کودک و نوجوان را یدک نمی کشند.

در کتابخانه های عمومی مازندران هم 2 میلیون و 267 هزار و 558 جلد کتاب در دسترس 25 هزار عضو کودک و نوجوان این کتابخانه هاست.

جای خالی نویسنده شاخص در ادبیات کودک و نوجوان مازندران

کارشناس آفرینش های ادبی کانون پرورش فکری بچه ها و نوجوانان مازندران در گفت و گو با ایبنا درباره شرایط ادبیات کودک و نوجوان در استان، اظهار کرد: مازندران در حوزه ادبیات کودک و نوجوان، چهره شاخصی ندارد البته دست خالی هم نیستیم و تعدادی مشغول به کار هستند.

میثم متاجی اضافه کرد: در پاسخ به این سوال که آیا در مازندران جریان و موجی از نویسندگان حوزه کودک و نوجوان داریم؟ که باید گفت خیر.

وی با اشاره به اینکه در سال های گذشته به این حوزه توجه جدی نشده است، گفت: اگرچه اشخاصی در حوزه ادبیات کودک و نوجوان فعالیت کردند اما ضمن احترام به فعالیت آنها باید گفت که به شکل جزیره ای کار نموده اند.

این نویسنده با تاکید بر خلا انجمن نویسندگان کودک و نوجوان در مازندران، توضیح داد: در نظر داریم انجمن نویسندگان کودک و نوجوان را در کانون پرورش فکری استان، ایجاد کنیم.

وی با اشاره به فعالیت انجمن های ادبی ویژه شاعران و نویسندگان در استان، ادامه داد: درنظر داریم انجمنی برای نویسندگان بزرگسال تشکیل دهیم که برای گروه سنی کودک و نوجوان، می نویسند.

کارشناس آفرینش های ادبی کانون پرورش فکری بچه ها و نوجوانان مازندران با بیان اینکه نویسندگان کودک و نوجوان در استان، به خوبی یکدیگر را نمی شناسند، اعلام نمود: همین مسئله باعث شده تجربه بین آنها رد و بدل نمی گردد و از آثار هم حمایت نمی نمایند.

متاجی اظهار کرد: علت اصلی اینکه در استان ادبیات کودک و نوجوان، خیلی جدی گرفته نشده، تخصصی بودن آن است.

وی با بیان اینکه تصور بر این است که نوشتن در حوزه ادبیات کودک و نوجوان، کار ساده ای است، اضافه کرد: نوشتن در حوزه ادبیات کودک و نوجوان علاوه بر داشتن توانایی فنی و ادبی، احتیاجمند هنری دیگر و برخورداری از دنیا بینی این گروه سنی است.

ادبیات کودک و نوجوان، فقط معطوف به بخش نویسندگان نیست، تصویرگران و گرافیست ها هم نقش عمده ای در خلق این آثار دارند. بخشی از کتاب به متن اختصاص دارد و بخشی دیگری به تصویر. جدای از مسئولیت نویسنده، تصویرگران هم در کتاب های کودک و نوجوان، نقش مهمی بر عهده دارند.

کارشناس آفرینش های ادبی کانون پرورش فکری بچه ها و نوجوانان مازندران با اشاره به حوزه ادبیات کودک و نوجوان، بسیار تخصصی و ظریف است و کمتر کسی وارد آن شده است، گفت: گاهی با فراوری آثار ضعیف روبرو هستیم که باعث کاهش تراز کلی فراوریات این حوزه می گردد.

وی با بیان اینکه ضروری است خانواده ها از این آگاهی برخوردار باشند که چه کتابی را در دسترس کودک و نوجوان قرار دهند، توضیح داد: این آگاهی عمومی اکنون در سطح پایینی واقع شده است و خانواده ها در انتخاب کتاب برای فرزند خود، تناسب سنی را رعایت نمی نمایند این مسئله باعث می گردد کودک و نوجوان با کتاب ارتباط برقرار نکند.

متاجی با اشاره به حلقه های مختلفی که زنجیره ادبیات کودک و نوجوان را شکل می دهد، ادامه داد: یکی از این حلقه ها، حضور ناشران تخصصی حوزه کودک و نوجوان است که باید گفت در این زمینه هم خیلی حرفی برای گفتن نداریم.

وی اعلام نمود: بعضی ناشران دغدغه خوبی در حوزه کار کودک دارند اما مسئله ما آموزش است تا کسانی نوشتن برای این قشر را آموزش ببینند.

کارشناس آفرینش های ادبی کانون پرورش فکری بچه ها و نوجوانان مازندران اظهار کرد: برای پر رونق کردن این حوزه، دستگاه های فرهنگی باید پروژه تعریف نمایند و استعدادیابی اتفاق افتد، ارشاد و حوزه هنری می توانند برای شناسایی نویسندگان بزرگسال در حوزه کودک و نوجوان، ورود نمایند.

متاجی اضافه کرد: با شناسایی افراد مستعد و برگزاری کارگاه های آموزشی برای آنها، می توان در حوزه ادبیات کودک و نوجوان، اتفاق نو رقم زد در غیر این صورت با شرایط فعلی، اثرگذاری نداریم.

سراینده مجموعه شعر شیهه با بیان اینکه صدا و سیما می تواند نقش مهمی در ادبیات کودک و نوجوان داشته باشد، گفت: این کار را می تواند با پرداختن به نویسندگان کودک و نوجوان، آغاز کند و فتح بابی برای سایر برنامه ها باشد.

خالق مجموعه شعر میراث تو فقط ایستادن است با اشاره به اینکه بزرگ ترین چالش امروز ما، فراموش کردن نوجوانان است، توضیح داد: تلویزیون سال هاست برنامه تخصصی در حوزه نوجوانان ندارد.

وی با بیان اینکه در حال حاضر برترین مکان برای حضور و توجه به نوجوانان، مراکز فرهنگی کانون است، ادامه داد: در هر مرکز تا حدود 15 هزار جلد کتاب ویژه کودک و نوجوان داریم و به این علت که کانون، آثار را بازبینی محتوایی و شکلی می نماید خانواده ها با خاطری آسوده می توانند کتاب را در دسترس کودک و نوجوان خود قرار دهند.

نویسنده کتاب نامه سپید اعلام نمود: سعی کردیم تمام مسیرهای ممکن برای رسیدن به کتاب خوب در کانون رعایت گردد.

متاجی اضافه کرد: واحد آفرینش های کانون این آمادگی را دارد تا از نویسندگانی که اثر مناسب در حوزه کودک و نوجوان دارند حمایت کند، نویسندگان را برای انتشار اثر به مرکز معرفی می کنیم و این فرصت وجود دارد.

گرافیک کتاب کودک، کاهش هزینه، کاهش کیفیت

کارشناس واحد آفرینش های هنری کانون پرورش فکری بچه ها و نوجوانان مازندران در گفت و گو با ایبنا، اظهار کرد: در اغلب آثار مرتبط با حوزه کودک و نوجوان، گرافیک کار، کپی برداری از اینترنت یا کتاب های مشابه است به همین علت در شناسنامه اثر، از عنوان تصویرگر استفاده نمی گردد و عنوان صفحه آرا استفاده می نمایند.

نعیمه خنکدار اضافه کرد: اغلب با کتاب هایی در حوزه کودک و نوجوان روبرو هستیم که از گرافیک خوبی برخوردار نیستند.

وی با اشاره به اینکه بعضی ناشران و نویسندگان برای کاستن از هزینه ها، توجه خاصی به گرافیک کار ندارند و مشاهده شده که به سراغ تصویرگر خوب نمی روند، گفت: برای کاستن از هزینه ها، از کیفیت کار چشم پوشی می نمایند.

خنکدار با بیان اینکه ناشران مطرح کشوری، توجه ویژه ای به گرافیک کتاب کودک و نوجوان دارند و همین باعث شده تا کتاب های پر فروش داشته باشند، توضیح داد: برخورداری از تصویرگر ماهر و استفاده از تکنیک های تلفیقی و ترکیب بندی، استقبال مخاطبان را برای این ناشران به همراه داشته است.

کارشناس واحد آفرینش های هنری کانون پرورش فکری بچه ها و نوجوانان مازندران ادامه داد: ناشران حوزه کتاب کودک و نوجوان، باید به نوع قلمی که انتخاب می گردد دقت نمایند تا مناسب سن این گروه باشد و باز در این زمینه هم در بسیاری موارد شاهد بی توجهی هستیم.

وی با اشاره به ضرورت بیشتر بودن تصویر نسبت به متن در کتاب گروه سنی چهار سال و بیشتر بودن متن نسبت به تصویر در گروه های سنی بالاتر، اعلام نمود: علاقه بچه ها و نوجوانان به تصاویر واقعی و مملو از رنگ و بعلاوه تصاویر فانتزی، فرق دارد و این هم از مواردی است که خیلی به آن توجه نمی گردد.

به دور از شعارزدگی، حوزه ادبیات کودک و نوجوان در مازندران، احتیاجمند بازنگری جدی است، تربیت نسل نویسنده و بعلاوه لزوم فعالیت ناشران تخصصی در این حوزه، شاید یاری حال این حوزه مهم از ادبیات کشور باشد.